Ανάγνωση
Κείμενο Α: Ρατσισμός στο σχολικό περιβάλλον – Επιπτώσεις και τρόποι χειρισμού από τους γονείς [1]
Ευαγγελία Χατζημιχαήλ, Ψυχολόγος
Ορισμός ρατσισμού: Ο ρατσισμός ως φαινόμενο δεν είναι κάτι καινούργιο. Αντίθετα, από τις πρώτες κιόλας κοινωνίες […] οι άνθρωποι ήταν χωρισμένοι σε ομάδες και διαχώριζαν τους «δικούς» τους από τους «άλλους» […]. Ειδικά στη σημερινή κοινωνία όπου συμβιώνουν άνθρωποι πολλών διαφορετικών εθνικοτήτων, οικονομικοί μετανάστες, πρόσφυγες, ΑΜΕΑ, ψυχικά ασθενείς κλπ. οι περιπτώσεις ρατσισμού και άνισης μεταχείρισης βρίθουν. Η διαφορετικότητα μιας ομάδας την οδηγεί σε μία διακριτή κατηγορία, η οποία με τη σειρά της εξαναγκάζεται σε μια υποτελή διαβίωση, καθώς τις περισσότερες φορές της προσάπτεται μια υποτιθέμενη κατωτερότητα ή, επικινδυνότητα. Επομένως, θα μπορούσαμε να συνοψίσουμε πως ο όρος ρατσισμός αναφέρεται στις πράξεις, τις συμπεριφορές και τους λόγους (από πρόθεση ή όχι) εκ μέρους μιας μερίδας ανθρώπων εναντίον όσων είναι «διαφορετικοί».
Ρατσισμός στο σχολικό περιβάλλον: […] Σε όλα τα δημόσια σχολεία της Ελλάδας βρίσκονται παιδιά που είναι «διαφορετικά» ως προς τη γλώσσα, τα ήθη και τα έθιμα, τις αξίες και τις ιδέες, τις ειδικές ικανότητες, τις μαθησιακές δυσκολίες, τις μαθησιακές επιδόσεις κλπ. Είναι εκείνα τα παιδιά που κατά κύριο λόγο πέφτουν θύματα άμεσου ή έμμεσου ρατσισμού και περιθωριοποίησης. Σε πολλές περιπτώσεις μάλιστα, ο ρατσισμός αυτός εκφράζεται με σωματική βία, απειλές, υβριστικά σχόλια ή λεκτική βία. Όλοι μας λίγο πολύ έχουμε υπάρξει έστω μία φορά στη ζωή μας θύματα, θύτες, ή απλά παρατηρητές του σχολικού ρατσισμού, ενώ είναι αδιαμφισβήτητο γεγονός πως ο ρατσισμός, με όποια μορφή και αν εκδηλώνεται, πλήττει ψυχολογικά και ανεξαιρέτως, θύτη θύμα, μάρτυρες και κοινωνικό σύνολο. Στην περίπτωση δε του θύματος, δημιουργείται έντονη δυσφορία, στρες, και αίσθημα κατωτερότητας τα οποία έχουν ολέθριες συνέπειες τόσο για το ίδιο το άτομο όσο και για το οικογενειακό του και σχολικό περιβάλλον.
Επιπτώσεις ρατσισμού στο σχολικό περιβάλλον: Οι ψυχολογικές και κοινωνικές επιπτώσεις του ρατσισμού είναι αναρίθμητες και πλήττουν όλες τις πλευρές ανεξαιρέτως. Ενδεικτικά και όσον αφορά στο σχολικό περιβάλλον:
· Το παιδί – θύμα του ρατσισμού βιώνει χλευασμό, εμπαιγμό, ανασφάλεια και επαγγελματικό αποκλεισμό αργότερα, καθώς δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις της σχολικής διαρροής και της ατελούς φοίτησης εκ μέρους του παιδιού που υφίσταται το ρατσισμό
· Το παιδί – θύμα κλείνεται στον εαυτό του και γίνεται καχύποπτο και εσωστρεφές, χάνοντας έτσι το αίσθημα της αυτοεκτίμησης […]
· […] Προάγεται η βία, η εγκληματικότητα και ο σχολικός εκφοβισμός (bullying)
· […] Σε πολλές περιπτώσεις, ο ρατσισμός γεννά ρατσισμό και η άσκηση βίας οδηγεί στην αντίδραση και την παραβατική συμπεριφορά εκ μέρους του παιδιού που υπήρξε αρχικά θύμα του σχολικού ρατσισμού, δημιουργώντας με αυτόν τον τρόπο έναν φαύλο κύκλο βίας και παραβατικότητας
[…] Το φαινόμενο του σχολικού ρατσισμού δυστυχώς βρίθει στη σημερινή κοινωνία. Τρόποι να προληφθεί ή/και να αντιμετωπιστεί υπάρχουν και είναι εφικτοί από την πλευρά των γονέων. Για όλα υπάρχει τρόπος αρκεί να διακατέχονται οι ίδιοι από αγάπη, ενσυναίσθηση, διαλλακτικότητα και ανεκτικότητα απέναντι σε κάθε συνάνθρωπό τους. Ας θυμηθούμε τα λόγια του Νέλσον Μαντέλα περί ρατσισμού: «Κανείς δε γεννιέται, μισώντας κάποιον για το χρώμα του δέρματος, την καταγωγή ή τη θρησκεία του. Οι άνθρωποι πρέπει να μάθουν να μισούν και αν μπορούν να διδαχθούν το μίσος, μπορούν να διδαχθούν και την αγάπη, γιατί η αγάπη έρχεται πιο φυσικά στην ανθρώπινη καρδιά, παρά το αντίθετο».
1. Αφού διαβάσετε το κείμενο, κάντε μια σύντομη περίληψη σε 100 λέξεις.
2. «Κανείς δε γεννιέται, μισώντας κάποιον για το χρώμα του δέρματος, την καταγωγή ή τη θρησκεία του. Οι άνθρωποι πρέπει να μάθουν να μισούν και αν μπορούν να διδαχθούν το μίσος, μπορούν να διδαχθούν και την αγάπη, γιατί η αγάπη έρχεται πιο φυσικά στην ανθρώπινη καρδιά, παρά το αντίθετο».
Πώς αντιλαμβάνεστε την παραπάνω φράση του Νέλσον Μαντέλα;
3. Βρείτε συνώνυμα για τις ακόλουθες λέξεις:
a. Συμβιώνουν --------------------------------------------------------
b. Μεταχείρισης --------------------------------------------------------
c. Ιδέες --------------------------------------------------------
d. Ολέθριες --------------------------------------------------------
e. Διακατέχονται--------------------------------------------------------
4. Βρείτε αντώνυμα για τις ακόλουθες λέξεις:
a. Χωρισμένοι --------------------------------------------------------
b. Περιθωριοποίησης --------------------------------------------------------
c. Καχύποπτο --------------------------------------------------------
d. Βρίθει --------------------------------------------------------
e. Διαλλακτικότητα --------------------------------------------------------
5. Σύμφωνα με το κείμενο ο ρατσισμός «πλήττει ψυχολογικά και ανεξαιρέτως, θύτη θύμα, μάρτυρες και κοινωνικό σύνολο». Περιγράψτε επιγραμματικά ποιες είναι κατά την άποψή σας οι συνέπειες του ρατσισμού για τους θύτες, τα θύματα, τους μάρτυρες και την κοινωνία.
Briefly describe what you consider to be the consequences of racism for perpetrators, victims, witnesses and society.
|
Θύτες |
Θύματα |
Μάρτυρες |
Κοινωνία |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
2. Κείμενο Β: Πολιτισμός και ευκαιρίες στην εποχή του COVID-19 [2]
[…] Εδώ και πολύ καιρό ένα μουσείο, μια γκαλερί, ή ένα θέατρο, έχουν σταματήσει να είναι απλά μέρη, στα οποία προσερχόμαστε ατομικά για να περιηγηθούμε σε εκθέματα ή να παρακολουθήσουμε παραστάσεις. Πλέον ανάγονται και σε τόπους συνάντησης, κοινωνικοποίησης, αναζήτησης και ηρεμίας. Στην “εποχή COVID-19” πολλά από αυτά ξεκίνησαν να γίνονται ψηφιακά. Ο πολιτισμός είναι ένας ακόμη τομέας που έχει επηρεαστεί από την πανδημία, και καλείται μάλιστα να αντιμετωπίσει τις μεγαλύτερες προκλήσεις. Αυτή την περίοδο λοιπόν, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να αναλογιστούμε τον ρόλο του πολιτισμού, ως κλάδου της δημιουργικής οικονομίας που συμβάλλει στην ανάπτυξη της οικονομίας και της κοινωνίας και τη σημασία του για τη χώρα μας.
Η δημιουργική οικονομία δεν είναι εύκολο να οριστεί, καθώς δεν είναι μια στατική έννοια. Σύμφωνα με τον ορισμό που δόθηκε στο συνέδριο των Ηνωμένων Εθνών για το εμπόριο και την ανάπτυξη, πρόκειται για “μια συνεχώς εξελισσόμενη έννοια που βασίζεται στην αλληλεπίδραση μεταξύ της ανθρώπινης δημιουργικότητας, των ιδεών, της πνευματικής ιδιοκτησίας, της γνώσης και της τεχνολογίας.” Η δημιουργική οικονομία μπορεί να συμβάλει πολύ θετικά στην ανάπτυξη ενός τόπου και ειδικά σε χώρες όπως η Ελλάδα, μία χώρα με πλούσια ιστορία στον πολιτιστικό τουρισμό. Συγκεκριμένα η πρωτεύουσά της, η Αθήνα, έχει κάποια χαρακτηριστικά, τα οποία την κατατάσσουν σε μια ιδιαίτερα “ανταγωνιστική” θέση στον χώρο του πολιτισμού με αποτέλεσμα ο ρόλος της δημιουργικής της οικονομίας να καθίσταται ακόμη πιο κεντρικός – ειδικά σε μία εποχή, όπως αυτή του COVID-19.
[…] Αδιαμφισβήτητα, η “εποχή Covid-19” επιτάχυνε και διεύρυνε τη χρήση της τεχνολογίας στον πολιτισμό. Στην αρχή της κρίσης, όλα τα μουσεία και οι χώροι πολιτισμού ξεκίνησαν να παρουσιάζουν το περιεχόμενό τους δωρεάν, το γεγονός όμως αυτό συνδυαστικά με το ότι οι φυσικοί χώροι παρέμειναν κλειστοί για μεγάλο χρονικό διάστημα, επέφερε σημαντική μείωση των εσόδων τους. Η ψηφιοποίηση είναι πλέον κομμάτι της παρουσίας ενός χώρου πολιτισμού και το επόμενο βήμα είναι να βρεθούν τρόποι προκειμένου αυτές οι δράσεις να γίνουν συμφέρουσες και επικερδείς παράλληλες πηγές εσόδων. Όπως έχει τονίσει και η πρόεδρος του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, κυρία Σάντρα Μαρινοπούλου, αν το επίπεδο των ψηφιακών εμπειριών που δημιουργούνται είναι ποιοτικό και υψηλό, τότε ένας αρχαιολογικός χώρος, ένα μουσείο, ένα φεστιβάλ και κάθε άλλος φορέας πολιτισμού, μπορεί να ορίζει ένα προσιτό αντίτιμο για το κοινό του και να προχωράει στην παραγωγή τους. Με αυτό τον τρόπο ο εκάστοτε διοργανωτής δεν θα περιορίζεται πια από τη χωρητικότητα των εγκαταστάσεών του και κατ’ αντιστοιχία ούτε ο θεατής θα δεσμεύεται από τον τόπο διαμονής του. Ξαφνικά λοιπόν, μπορείς να αποκτήσεις ένα κοινό ανθρώπων που ζουν σε κάθε γωνιά του πλανήτη έχοντας ως μόνη προϋπόθεση την πρόσβαση στο διαδίκτυο. Επίσης, ένας πολύ ψηφιακός ταξιδιώτης έχει τη δυνατότητα να επισκεφτεί πολύ περισσότερα μέρη σε λιγότερο χρόνο.
Αν χρησιμοποιηθούν σωστά τέτοιου είδους λύσεις μπορούν να επιφέρουν νέες ευκαιρίες και πρόσθετες πηγές εσόδων στη χώρα μας. Φυσικά θα υπάρξουν θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας και θα χρειαστεί η εκμάθησή μας σε καινούργιες επαγγελματικές δεξιότητες. Παρόλα αυτά, αν υπάρξει προσεγμένος σχεδιασμός και κατάλληλο νομικό πλαίσιο, ώστε να μπορέσουμε να εκμεταλλευτούμε τις καινούργιες τάσεις και ευκαιρίες που προκύπτουν, το αποτέλεσμα θα είναι θετικό και ιδιαίτερα δημιουργικό.
1. Αφού διαβάσετε το κείμενο κυκλώστε αν οι παρακάτω προτάσεις είναι Σωστές (Σ) ή Λάθος (Λ).
1. Στην εποχή του COVID-19 τα μουσεία, οι γκαλερί, κτλ. αναγκαστικά έπαψαν να είναι τόποι συνάντησης. Σ Λ
2. Η δημιουργική οικονομία είναι μία ρευστή έννοια. Σ Λ
3. Η ψηφιοποίηση μπορεί να είναι επικερδής για τους χώρους πολιτισμού. Σ Λ
4. Η πρόσβαση στο διαδίκτυο είναι μία από τις πολλές προϋποθέσεις που χρειάζεται να πληροί κανείς ώστε να εμπλακεί σε ψηφιακές εμπειρίες επίσκεψης σε χώρους πολιτισμού. Σ Λ
2. Κάντε μία σύντομη περίληψη της τρίτης παραγράφου του κειμένου.
3. «Φυσικά θα υπάρξουν θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας και θα χρειαστεί η εκμάθησή μας σε καινούργιες επαγγελματικές δεξιότητες».
α. Τι είδους θέματα πνευματικής ιδιοκτησίας μπορεί να προκύψουν από την ψηφιοποίηση των χώρων πολιτισμού;
β. Ποιες νέες δεξιότητες θα χρειαστεί να αναπτύξουν οι επαγγελματίες του κλάδου;
4. Βρείτε συνώνυμα για τις ακόλουθες λέξεις:
a. Αναλογιστούμε ----------------------------------------------
b. Στατική --------------------------------------------------------
c. Επέφερε -------------------------------------------------------
d. Κομμάτι --------------------------------------------------------
5. Βρείτε αντώνυμα για τις ακόλουθες λέξεις:
a. Προσερχόμαστε ------------------------------------------------
b. Κεντρικός --------------------------------------------------------
c. Επιτάχυνε --------------------------------------------------------
d. Ευκαιρίες --------------------------------------------------------
6. Ποια είναι τα πλεονεκτήματα και ποια τα μειονεκτήματα της ψηφιοποίησης των χώρων πολιτισμού με βάση το κείμενο; Απαριθμήστε τα και προσθέστε τουλάχιστον δύο δικές σας ιδέες περί πιθανών πλεονεκτημάτων και μειονεκτημάτων.
|
Πλεονεκτήματα |
Μειονεκτήματα |
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
3. Κείμενο Γ: Πολυπολιτισμικότητα, μετανάστευση και εκπαίδευση [3]
Ο όρος Πολυπολιτισμικότητα (multiculturalism) δηλώνει τη συνύπαρξη σε μια κοινωνία ποικίλων κοινωνικών ομάδων με διαφορετικά εθνικά-εθνοτικά και πολιτισμικά στοιχεία. Αναγνωρίζει ένα μωσαϊκό από ισότιμες κουλτούρες ατόμων που διατηρούν παράλληλα τις διακριτές διαφορές τους και μπορούν να αναπτύξουν σχέσεις γόνιμης αλληλεπίδρασης. Σε επίπεδο κοινωνικής συλλογικότητας, η πολυπολιτισμικότητα παραπέμπει στην αμοιβαία αποδοχή, στο σεβασμό και στην προαγωγή πολλαπλών πολιτισμών με βάση τη δημογραφική σύνθεση ενός πληθυσμού μιας χώρας. Εκφράζει την αποδοχή της διαφορετικότητας και της ισότιμης αναγνώρισης των διακριτών εθνικών και θρησκευτικών ομάδων.
Οι αιτίες που δημιούργησαν το φαινόμενο των πολυπολιτισμικών κοινωνιών είναι πολυάριθμες:
- Η όξυνση των οικονομικών και κοινωνικών προβλημάτων σε διάφορες χώρες ώθησαν αρκετούς πολίτες να μεταναστεύσουν και να αναζητήσουν καλύτερες συνθήκες διαβίωσης σε νέους τόπους εγκατάστασης. […]
- Πόλεμοι και εμφύλιες συρράξεις που δημιουργούσαν μια ζοφερή πραγματικότητα και ένα αβέβαιο μέλλον για την επιβίωση των πολιτών.
- Καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σε βάρος εθνικών και θρησκευτικών μειονοτήτων από απολυταρχικά καθεστώτα. […]
- Η ευμάρεια και η πρόοδος μιας χώρας που λειτουργεί ως πόλος έλξης για τους μετανάστες καθώς διαβλέπουν σε αυτή κίνητρα δημιουργίας και κοινωνικής ανέλιξης.
Οι αντιδράσεις που δημιουργήθηκαν αρχικά από την πολυπολιτισμική συνύπαρξη ήταν αρνητικές:
- Οι χώρες υποδοχής των μεταναστών, μετά την αθρόα εισροή τους, αντιμετώπισαν ποικίλα προβλήματα εξαιτίας της έλλειψης υποδομών. 'Ήταν δύσκολη η εξασφάλιση μέσων διαμονής, επαγγελματικής σταδιοδρομίας, υγειονομικής περίθαλψης, αξιοπρεπούς διαβίωσης.
- Παρατηρήθηκαν φαινόμενα εκμετάλλευσης, άνισης μεταχείρισης, προκατειλημμένων συμπεριφορών και διακρίσεων εις βάρος των μεταναστών.
- Καλλιεργήθηκε ένα κλίμα ξενοφοβίας και επιφυλακτικότητας καθώς θεωρήθηκε από ορισμένους πολίτες ότι η αύξηση της εγκληματικότητας ήταν συνδεδεμένη με την εισροή των ξένων στοιχείων.
- Δημιουργήθηκαν συναισθήματα ανασφάλειας, αβεβαιότητας, καχυποψίας, αμφισβήτησης και υποτίμησης της κουλτούρας άλλων λαών που αντιμετωπίστηκαν ως εισβολείς και πιθανοί καταστροφείς της πολιτισμικής ταυτότητας των χωρών υποδοχής τους.
- Εκδηλώθηκε μια τάση εσωστρέφειας των πολιτών που οδηγούσε στην περιθωριοποίηση των αλλοδαπών και στη διάσπαση της κοινωνικής συνοχής. […]
Ο ρόλος του σχολείου στη διαμόρφωση πολυπολιτισμικής συνείδησης:
- Το σχολείο καλείται να ανταποκριθεί στα νέα δεδομένα των πολυπολιτισμικών κοινωνιών γι΄αυτό είναι αναγκαίο οι ερευνητές και θεωρητικοί της εκπαίδευσης σε συνεργασία με τους διδάσκοντες να δημιουργήσουν διευρυμένα προγράμματα σπουδών στα οποία θα ενσωματωθούν υλικά, ιδέες και αξίες από μια ποικιλία κουλτουρών. […]
- Όπως ισχυρίστηκε ο Hanley «Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απαιτεί βαθιά και κριτική σκέψη, φαντασία και δέσμευση για τη δημιουργία ενός αύριο που θα συμπεριλαμβάνει τον πλούτο όλων των ιστοριών και όλων των λαών. Είναι μια άλλη πλευρά του διαρκούς ανθρώπινου ταξιδιού προς τη δικαιοσύνη και ωθεί τους ανθρώπους προς την εκπλήρωση των υποσχέσεων της δημοκρατίας» […]
1. Ποια οικονομικά και κοινωνικά προβλήματα μπορεί να οδηγήσουν ένα άτομο στη μετανάστευση; Απαριθμήστε τα με βάση το κείμενο, ενσωματώνοντας και δικές σας ιδέες.
a. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
b. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
c. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
d. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
e. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
f. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
g. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
h. ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
2. Συχνά οι αντιδράσεις των ανθρώπων απέναντι την πολιτισμική συνύπαρξη είναι αρνητικές. Πώς ερμηνεύετε τέτοιου είδους αντιδράσεις; Που μπορεί να οφείλονται;
3. «Η πολυπολιτισμική εκπαίδευση απαιτεί βαθιά και κριτική σκέψη, φαντασία και δέσμευση για τη δημιουργία ενός αύριο που θα συμπεριλαμβάνει τον πλούτο όλων των ιστοριών και όλων των λαών. Είναι μια άλλη πλευρά του διαρκούς ανθρώπινου ταξιδιού προς τη δικαιοσύνη και ωθεί τους ανθρώπους προς την εκπλήρωση των υποσχέσεων της δημοκρατίας».
Πώς αντιλαμβάνεστε την παραπάνω φράση;
4. Ποια θα ήταν κατά τη γνώμη σας τα οφέλη της πολυπολιτισμικής συνύπαρξης για τα άτομα και τις κοινωνίες; Γράψτε ένα σχετικό κείμενο 100 λέξεων.
5. Πώς θα μπορούσε το σχολείο να συμβάλει στην αρμονική πολιτιστική συνύπαρξη των παιδιών από διαφορετικές κουλτούρες; Περιγράψτε συνοπτικά.
4. Κείμενο Δ: Τα παρατσούκλια
Ο Γιώργος Ιωάννου. Η Σαρκοφάγος, Πεζογραφήματα. Εκδ. Κέδρος, Αθήνα 1982, σελ. 35-40
Συνάντησα προχτές στο δρόμο έναν παλιό συμμαθητή μου, φαλακρό πια και σχεδόν γερασμένο, που μου έκανε φριχτά παράπονα, ότι δήθεν τον βλέπω στο δρόμο και δεν τον χαιρετάω. Τον άκουσα για αρκετή ώρα σιωπηλός και μετά βιάστηκα ν’ αναγνωρίσω την ενοχή μου για να τον ξεφορτωθώ μια ώρα μια ώρα αρχύτερα. Σαν χωρίσαμε, άθελά μου πήρα ν' ανασκαλεύω τα περασμένα. Το αίμα μου φούντωσε. Αυτό το τέρας που είχε το θράσος να μου κάνει και παράπονα, ήταν ένας απ' τους μεγαλύτερους διώκτες και βασανιστές μου, όταν ήμασταν μαζί στο σχολείο. Κυρίως αυτός διαλαλούσε τα απειράριθμα παρατσούκλια μου, παριστάνοντας μάλιστα, όσο μπορούσε πιο γελοία, και τον τρόπο που μιλούσα. Η αλήθεια είναι: ότι νέα παρατσούκλια δεν μου έβγαζε γιατί δεν ήταν σε θέση, έδειχνε όμως ιδιαίτερο ζήλο για τη διάδοση των ήδη γνωστών. Αυτός επίσης ο ουραγκοτάγκος ήταν που μετάφερνε τα παρατσούκλια του σχολείου στη γειτονιά μου και το αντίστροφο, κι αυτός πάλι με την παρέα του μου τα φώναζαν ακόμα και μέσα στο δρόμο, όταν πήγαινα βόλτα με τους γονείς μου. Αυτό το θηρίο νομίζει ότι δεν τους θυμάμαι πια ή ότι έχω μια ψυχή τόσο απερίσκεπτη όσο η δική του. Αλλά μήπως ένα λογικό πρόσωπο ποτέ ξεχάσει ή συγχωρήσει τα βασανιστήρια που προκλήθηκαν σε αυτόν; Πώς μπορώ να ξεχάσω τι πέρασα από την πρώτη τάξη του δημοτικού;
Πρώτα απ' όλα, το άλλο, το παλιό μου επίθετο, ήταν ένα αστείο παρατσούκλι. Και δεν υπήρχε λόγος να το λένε άλλοι, έπρεπε να το δηλώνω ο ίδιος κάθε λίγο και λιγάκι. Όταν ήμουν νέος, κάποιοι συνήθιζαν να με απομονώνουν και με έκαναν να το επαναλάβω, προσποιούμενοι ότι δεν το άκουγαν καθαρά. Πέθαιναν γελώντας κάθε φορά. Στο σχολείο ξανά, όσο ανέβαινα τις τάξεις, η κατάσταση έγινε μαρτύριο. Μόλις άρχισαν να καλούν τη λίστα (μαθητών), η καρδιά μου χτυπούσε, τα χέρια μου ίδρωναν και έτρεμα. Εν τω μεταξύ, ο δάσκαλος είχε φωνάξει το επίθετό μου δύο ή τρεις φορές, μέχρι που άκουσε το άψυχο «παρόν» μέσα σε μια τάξη γεμάτη γέλιο. Κάποτε, ένας απαίσιος δάσκαλος μουσικής, ένας μεγάλος σπόρος, σταμάτησε να καλεί τη λίστα, με διέταξε να σηκωθώ και είπε σε μένα: "Γιατί δεν φωνάζεις δυνατά, βλάκα;" Αυτό ήθελαν οι άλλοι. τους έδινε νέα τροφή. Για πολύ καιρό, μεταξύ πολλών άλλων, ήμουν ο "μπούφος" της τάξης. Οι πιο κακοί προσπάθησαν με κάθε τρόπο να το κάνουν γνωστό σε όλο το γυμνάσιο. Προσπάθησαν ακόμη και να αφηγηθούν το περιστατικό, ενώ βρισκόμουν κάπως κοντά στην παρέα τους για να τ’ ακούω κι εγώ και να σκάω [...].
Ευτυχώς, το Λύκειο βρισκόταν σε διαφορετική περιοχή από το δημοτικό σχολείο από το οποίο αποφοίτησα, οπότε τα παρατσούκλια του Γυμνασίου δεν προστέθηκαν σε εκείνα του Δημοτικού. Επειδή εκεί πια ήταν που μου είχαν ήταν εκεί που μου είχαν κάψει την ψυχή. Η δασκάλα μας, μια ανεκδιήγητη γεροντοκόρη, μόλις με είδε να ζαρώνω στο γραφείο, παρατήρησε: "Εσύ, παιδί μου, κάνεις σαν σκαντζόχοιρος". Όλα τα παιδιά γέλασαν και από το πρώτο διάλειμμα άρχισαν να με φωνάζουν έτσι. Η δασκάλα το επανέλαβε με ευχαρίστηση και τη δεύτερη ώρα. Στην αρχή όλοι με φώναζαν με το παρατσούκλι μου. Στη συνέχεια, αντί να το ξεχάσουν, το συνήθισαν, και το έλεγαν χωρίς ιδιαίτερη κακία, σαν ένα οποιοδήποτε όνομα. Αλλά ήταν αδύνατο για μένα να το συνηθίσω, κάθε μέρα με πλήγωνε πιο βαθιά. Ειδικά όταν παίζαμε ποδόσφαιρο και ήθελαν να τους δώσω ένα πάσα, τότε το "Σκαντζόχοιρε, Σκαντζόχοιρε" αντηχούσε σε όλους τους τόνους.
Άρχισα να μην παίζω με κανέναν. Έπαιζα μόνος μου στην αυλή μας διάφορα δικά μου παιχνίδια. Βρήκα δύο φωλιές μυρμηγκιών διαφορετικές σε χρώμα και μέγεθος. Επειδή ήμουν πολύ ξανθός, ήθελα η φωλιά να έχει ξανθά μυρμήγκια. Η άλλη είχε σκούρα και μελαχρινά και μεγάλα ευκίνητα πόδια. Δεν ήταν δύσκολο να βρεθούν. Μετά έπαιρνα μία από τις ξανθιές, που ήταν πιο αδύναμες, και την έριχνα στην τρύπα της φωλιάς, όπου έβραζαν τα μαύρα μυρμήγκια. Αμέσως περικύκλωσαν το ξανθό, την δάγκωναν από παντού, το τραβολογούσαν, και τελικά, σε ένα πλήθος, το έσυραν μισοπεθαμένο στη φωλιά τους. "Πάει ο σκαντζόχοιρος", είπα πικρά. [...].
Τα βράδια, συνήθως την ώρα που τρώγαμε, τα παιδιά περνούσαν σε παρέες κάτω από το σπίτι και φώναζαν τα διάφορα παρατσούκλια μου στο σκοτάδι. Έφτιαξαν ακόμα και τραγούδια για μένα. Μόνο εγώ τους άκουσα, οι δικοί μου δεν κατάλαβαν τίποτα. Με έπιανε τότε σφίξιμο στο στομάχι, χλόμιαζα, κι αφήνοντας το φαγητό στη μέση έτρεχα να κοιμηθώ ή μάλλον να κρυφτώ κάτι από τα σκεπάσματα [...].
Τώρα ακόμη και οι πιο κακοί φίλοι και συνάδελφοί μου δεν τολμούν να μου βγάλουν παρατσούκλι. Το πράγμα σχεδόν με στεναχωρεί. Φαίνεται ότι με την πάροδο του χρόνου η φωνή μου, η μορφή μου, η σκέψη μου, το βάδισμα μου, άλλαξαν, ίσως και διορθώθηκαν, ενώ στην αρχή, ήταν πιθανώς πρόωρα και δεν συνδέονταν με εμένα. Με τους περισσότερους, συμβαίνει το αντίθετο. Φυσικά, το γεγονός ότι έχω γίνει ένας άσσος στο να δημιουργώ ψευδώνυμα και κάμποσα που έστειλα κάποτε σε μερικούς παλιάτσους και γελοία τους κλιμακώνεται τόσο πολύ που δεν έκαναν φασαρία και πάλι, πρέπει να έχει παίξει κάποιο ρόλο. Κρίμα που δεν ανακάλυψα αυτήν τη μέθοδο πιο πριν.
Όπως όμως κι αν έχει το πράγμα, τώρα καταλαβαίνω πόσο υπέφερα κάποτε για το τίποτα και πόσο μεγάλο αντίκτυπο είχαν αυτά τα ψευδώνυμα σε ολόκληρη τη ζωή μου.
1. Τι βραχυπρόθεσμες και μακροπρόθεσμες συνέπειες είχαν τα παρατσούκλια που οι συμμαθητές του έδιναν στον συγγραφέα σε σωματικό, ψυχολογικό, συναισθηματικό και συμπεριφορικό επίπεδο;
2. Τι δείχνει το παιχνίδι που περιγράφεται από τον συγγραφέα στην τέταρτη παράγραφο; Ποιο είναι το βαθύτερο νόημά της;
3. Ο συγγραφέας περιγράφει δύο περιστατικά με καθηγητές των οποίων η στάση οδήγησε στο να του προσθέσουν οι συμμαθητές του περισσότερα παρατσούκλια. Πώς αξιολογείτε τη στάση των εκπαιδευτικών του κειμένου;
4. «…έχω γίνει εγώ ο ίδιος άσσος στο να κολλώ παρατσούκλια και κάμποσα που έστειλα συστημένα κάποτε σε ορισμένους… τους ζεμάτισαν τόσο, που δεν ξανάβγαλαν άχνα».
Πώς ερμηνεύετε αυτήν τη συμπεριφορά του συγγραφέα στην ενήλικη ζωή;
5. Πώς θα μπορούσε να έχει βοηθηθεί ο συγγραφέας ως παιδί ώστε να αντιμετωπίσει τον σχολικό εκφοβισμό που περιγράφεται στο κείμενο; Γράψτε ένα σχετικό κείμενο 200 λέξεων.
Πηγές: